У сучасных умовах развіцця інфарматызацыі і лічбавізацыі грамадства, а таксама з улікам эпідэмічнай сітуацыі ў свеце актуальным становіцца пытанне выкарыстання дыстанцыйных форм навучання. Дарэчы, у новым праекце Кодэкса аб адукацыі прадугледжваецца развіццё дыстанцыйнай формы атрымання адукацыі як самастойнай. Практыка сведчыць, што сёння навучанне на адлегласці выкарыстоўваецца ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі пераважна ў рабоце з высокаматываванымі вучнямі, для арганізацыі навучання школьнікаў, якія па ўважлівай прычыне не могуць наведваць установу адукацыі, як дадатковая форма работы і інш. Пра тое, якія платформы прымяняюцца ў арганізацыі дыстанцыйнага навучання і якія магчымасці яны адкрываюць, расказваюць сталічныя педагогі.
Намеснікі дырэктара па вучэбнай рабоце сярэдняй школы № 17 Мінска Алена БАРТКЕВІЧ і Вольга МІКШТА:
– Тэма анлайн-навучання сёння актуальная для ўсіх удзельнікаў адукацыйнага працэсу. Як ажыццяўляць навучанне, якім чынам арганізаваць самастойную работу навучэнцаў і кантраляваць выкананне імі заданняў? Інтэрнэт прадастаўляе магчымасць выкарыстання розных анлайн-платформ для навучання: Moodle, Edmodo, Google Classroom і інш.
Google Classroom – шматфункцыянальнае, комплекснае рашэнне для стварэння віртуальных класаў, арганізацыі анлайн-навучання; выкарыстоўваецца як інструмент для рэалізацыі прынцыпу індывідуалізацыі. Гэты вэб-сэрвіс аб’ядноўвае ў сабе Google-дыск для стварэння і захоўвання даных, дакументы Google, лісты і слайды для пісьма, Gmail для зносін і Google-каляндар для вызначэння тэрмінаў выканання заданняў. Навучэнцы запрашаюцца ў клас па асабістым кодзе. Мабільныя дадаткі, даступныя для iOS і Android-прылад, дазваляюць карыстальнікам абменьвацца файламі з іншых дадаткаў і атрымліваць доступ да інфармацыі ў аўтаномным рэжыме. Настаўнікі могуць сачыць за паспяховасцю кожнага навучэнца, а пасля выстаўлення адзнак могуць вяртаць работу з прымацаванымі да яе каментарыямі або дадатковымі заданнямі. Сэрвіс просты і інтуітыўна зразумелы ў стварэнні вучэбных заняткаў, таму пачаць работу вельмі лёгка нават непадрыхтаванаму карыстальніку; ён бясплатны і даступны; у ім адсутнічае рэклама; ён забяспечвае захоўванне ўсіх вучэбных матэрыялаў на Google-дыску, у тым ліку заданняў, выкананых навучэнцамі. Па-першае, гэта эфектыўная форма арганізацыі вучэбных заняткаў: да задання можна прымацаваць любы дакумент, у тым ліку файлы pdf-фармату, Google-формы, дакументы, табліцы, малюнкі і прэзентацыі, можна загрузіць вучэбнае відэа з YouTube або актыўную спасылку на іншы рэсурс, напрыклад, інтэрактыўныя заняткі LearningApps, віктарыны Quizziz, інтэрактыўнае відэа Edpuzzle, анлайн-тэсты Formative. Па-другое, гэта зручная форма зносін. Такую магчымасць ствараюць абвесткі, якія прыходзяць на пошту навучэнцаў і настаўніка, сцяна, дзе можна размясціць аб’явы, прымацаваць дакумент, напрыклад, графік вывучэння матэрыялу з тэрмінамі здачы і відамі кантролю, дзе існуе зваротная сувязь у выпадку ўзнікнення пытанняў па агульнай тэме, дзе з’яўляецца інфармацыя аб створаных настаўнікам заданнях і тэрмінах іх выканання. Па-трэцяе, гэта зручная форма камунікацыі праз асабістыя каментарыі. Навучэнец можа задаць пытанне да таго, як пачне выкананне задання, даслаць каментарый разам з заданнем, а настаўнік можа не толькі паставіць адзнаку, але і пракаменціраваць адказ навучэнца, адзначыўшы не толькі памылкі, але і моцныя бакі. І, нарэшце, гэта вельмі зручная сістэма ацэньвання і яе розныя мадыфікацыі: агульны журнал, журнал адзнак па заданнях, па навучэнцах паасобку. Такім чынам, сэрвіс Google Classroom у якасці лічбавага інструмента дапамагае настаўніку ў арганізацыі адукацыйнага працэсу ў цэлым. Узаемадзеянне паміж педагогам і навучэнцамі з яго выкарыстаннем адбываецца намнога хутчэй, прасцей і больш эфектыўна, а працэс навучання становіцца для навучэнцаў больш цікавым, дынамічным і выніковым, асабліва калі педагог выкарыстоўвае як мага больш магчымасцей, якія прадастаўляюць розныя вэб-сайты і дадаткі, інтэграваныя з Google-класам.
Настаўніца геаграфіі Алена ДЗЕРГАЧОВА і настаўніца інфарматыкі Ганна МІХЕЙЧЫК з гімназіі № 10 Мінска:
– Выкарыстанне інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій даўно стала неад’емнай часткай адукацыйнага працэсу ў гімназіі № 10, таму летась опцыя пераходу ў сувязі з пандэміяй у дыстанцыйны фармат навучання стала натуральнай і даступнай для ўсіх настаўнікаў гімназіі. Тым не менш у канікулярны час былі праведзены пазапланавыя пасяджэнні метадычных аб’яднанняў і анлайн-канферэнцыі па вызначэнні стратэгіі і інструментаў арганізацыі адукацыйнага працэсу ва ўмовах сацыяльнага дыстанцыявання. Калегі, у якіх за плячыма быў розны вопыт выкарыстання тэхналогій анлайн-навучання, абазначылі тэхнічныя і зместавыя магчымасці, падзяліліся спасылкамі на зручныя базы з вучэбнымі матэрыяламі і прапанавалі сваю дапамогу ў асваенні неабходных праграм. У выніку калектыўнай работы мы вызначылі: набор электронных рэсурсаў, дадаткаў для арганізацыі дыстанцыйнай формы навучання; сродкі камунікацыі, такія як электронная пошта, чат, электронны журнал; месенджары для зваротнай сувязі: Viber, Telegram, Messenger; вэб-сэрвісы для ажыццяўлення кантрольна-ацэначнай дзейнасці: Moodle, Effor, ЯКлас, Schools.by, Google Classroom; спосаб афармлення пуцявога ліста ўрока для навучэнца; рэжым індывідуальных кансультацый для навучэнцаў. – В ыкарыстанне інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій даўно стала неад’емнай часткай адукацыйнага працэсу ў гімназіі № 10, таму летась опцыя пераходу ў сувязі з пандэміяй у дыстанцыйны фармат навучання стала натуральнай і даступнай для ўсіх настаўнікаў гімназіі. Тым не менш у канікулярны час былі праведзены пазапланавыя пасяджэнні метадычных аб’яднанняў і анлайн-канферэнцыі па вызначэнні стратэгіі і інструментаў арганізацыі адукацыйнага працэсу ва ўмовах сацыяльнага дыстанцыявання. Калегі, у якіх за плячыма быў розны вопыт выкарыстання тэхналогій анлайн-навучання, абазначылі тэхнічныя і зместавыя магчымасці, падзяліліся спасылкамі на зручныя базы з вучэбнымі матэрыяламі і прапанавалі сваю дапамогу ў асваенні неабходных праграм. У выніку калектыўнай работы мы вызначылі: набор электронных рэсурсаў, дадаткаў для арганізацыі дыстанцыйнай формы навучання; сродкі камунікацыі, такія як электронная пошта, чат, электронны журнал; месенджары для зваротнай сувязі: Viber, Telegram, Messenger; вэб-сэрвісы для ажыццяўлення кантрольна-ацэначнай дзейнасці: Moodle, Effor, ЯКлас, Schools.by, Google Classroom; спосаб афармлення пуцявога ліста ўрока для навучэнца; рэжым індывідуальных кансультацый для навучэнцаў.
Пры ўсёй разнастайнасці магчымасцей мы разумелі, што важна не перагрузіць дзяцей інфармацыйнымі тэхналогіямі. У сувязі з гэтым найбольш папулярнай стала формула: арганізацыя дыялогу + заданні і іх выкананне. Формы вывучэння матэрыялу, прапанаваныя настаўнікамі, для навучэнцаў не сталі новымі і незразумелымі. Дзеці з задавальненнем выконвалі ўсе пастаўленыя перад імі задачы, ажыццяўлялі ўзаемадзеянне з педагогамі і аднакласнікамі. Ужо даўно для ўсіх удзельнікаў адукацыйнага працэсу гімназіі электронны дзённік / журнал на платформе Schools.by з’яўляецца звыклым сродкам арганізацыі адукацыйнага працэсу і зносін, таму і ў такой сітуацыі вырашылі ўзяць за аснову гэтую платформу. Урокі праходзілі па звыклым раскладзе і ў звыклы час: у анлайн-рэжыме на платформе Zoom; у індывідуальным рэжыме з дапамогай пуцявога ліста; у дадатку Google Classroom; на адукацыйнай платформе do.minsk.edu.by. У электронным дзённіку ў раздзеле “Дамашняе заданне” педагогі выкладвалі спасылкі на канферэнцыю, прымацоўвалі маршрутныя лісты з заданнямі і ўказаннямі. У перыяд індывідуальнага навучання для вывучэння новага матэрыялу выкарыстоўвалі анлайн-тлумачэнне настаўніка з выкарыстаннем прэзентацый па тэме, анлайн-дошкі Padlet, матэматычны канструктар. Таксама актыўна прымянялі анлайн-урокі з відэахостынгу YouTube, інтэрнэт-рэсурсу videouroki.net. Сумесна з навучэнцамі ў дыстанцыйным рэжыме мы запісалі ўласныя відэаўрокі для навучэнцаў 8-х класаў, прадстаўленыя на інфармацыйна-адукацыйным партале для школьнікаў https://vuchan.bу.
Для адпрацоўкі навыкаў і праверкі ўзроўню засваення ведаў педагогі нашай гімназіі актыўна выкарыстоўвалі ўжо звыклыя для навучэнцаў адукацыйныя платформы do.minsk.edu.by, Effor, ЯКлас, мультымедыйную інтэрактыўную пляцоўку Learningapps. Галоўным вынікам нашай работы стала тое, што ў няпростых умовах пандэміі 96-98% нашых навучэнцаў былі ахоплены паўнавартасным навучаннем з прымяненнем інфармацыйных тэхналогій па ўсіх вучэбных прадметах.
Настаўніца інфарматыкі Мінскай дзяржаўнай гімназіі-каледжа мастацтваў Алена ДЗЕРАВЯНКА:
– Пры пераходзе на дыстанцыйнае навучанне традыцыйная арганізацыя працэсу навучання перажывае істотныя змены: настаўніку неабходна ўносіць змены і дапаўненні ў методыку выкладання; ад навучэнца патрабуецца пэўны ўзровень самадысцыпліны; усім удзельнікам адукацыйнага працэсу неабходна адпаведнае тэхнічнае і праграмнае забеспячэнне. Як жа мяняюцца формы і метады работы настаўніка пры навучанні інфарматыцы ў дыстанцыйным рэжыме? Дэманстрацыйная форма работы настаўніка на ўроку тлумачэння новага матэрыялу істотна не мяняецца. Платформы для відэаканферэнцый (воблачная відэаканферэнцсувязь IVA MCU) дазваляюць арганізаваць анлайн-урок, дэманстрацыю экрана настаўніка, відэаматэрыялу. Ёсць магчымасць прымацаваць файлы і спасылкі з матэрыяламі ўрока. У той жа час ад навучэнца патрабуецца ўменне засяродзіцца на тлумачэнні новага матэрыялу, не адцягваць увагу на пабочныя раздражняльнікі. Для правядзення ўрокаў такога тыпу навучэнцам дастаткова мець камп’ютар, планшэт ці смартфон з выхадам у інтэрнэт. А вось пры правядзенні ўрокаў фарміравання і ўдасканалення практычных уменняў і навыкаў пры вывучэнні асобных тэм існуюць пэўныя тэхнічныя цяжкасці. Усім навучэнцам неабходна самастойна ўстанавіць на дамашнія камп’ютары праграмнае забеспячэнне. У той жа час у некаторых навучэнцаў няма магчымасці працаваць у праграмах MS Office, Pascal ABC.NET і іншых, якія прапануюцца для вывучэння ў падручніках інфарматыкі (дамашні камп’ютар Apple, АС Linux або планшэт на Androіd). У гэтым выпадку настаўніку неабходна знайсці і прапанаваць навучэнцам аналагічную праграму для вывучэння, якая будзе адпавядаць патрабаванням вучэбнай праграмы і дазволіць навучэнцам паспяхова засвоіць матэрыял.
Для вывучэння офісных праграм можна выкарыстоўваць сэрвісы Google (дакументы, табліцы, прэзентацыі), анлайн-кампілятар Паскаля (http://primat.org / index/ 0-128), праграмы для 3D-мадэлявання (www.tinkercad.com/, www.sketchup.com/ru/plansand-pricing/sketchup-free), растравы графічны рэдактар (https://canvaspaint.org/#local:da5889c359f1), праграмы для стварэння flash-анімацыі (www.newart.ru/htm/flash/risovalka_80.php). Пры правядзенні ўрокаў прамежкавага кантролю засваення ведаў і фарміравання ўменняў ва ўмовах дыстанцыйнага навучання настаўнік можа карыстацца сэрвісам для стварэння праверачных заданняў https:// learningapps.org / і анлайн-тэстамі на платформе https://banktestov.ru / або стварыць праверачнае апытанне з дапамогай сэрвісу Google-формы. Спасылка на заданне высылаецца ў чат урока, і ўсе вучні адначасова выконваюць работу. Аднак у гэтым выпадку немагчыма пракантраляваць выкананне заданняў і выключыць выкарыстанне вучнем падказак, шпаргалак і інш. Для праверкі дамашняга задання зручна выкарыстоўваць воблачнае сховішча, дзе для кожнага навучэнца створана свая папка і ён можа размяшчаць там свае работы. Рэкамендуецца размяшчаць у воблачным сховішчы і вучэбныя матэрыялы. Пры правядзенні выніковага кантролю (кантрольнай работы) заданне і інструкцыя па выкананні абавязкова падрабязна прапрацоўваюцца настаўнікам для дыстанцыйнага выканання і высылаюцца навучэнцам у пачатку ўрока. Кантрольная работа ўключае ў сябе сукупнасць заданняў усіх узроўняў засваення вучэбнага матэрыялу (тэарэтычныя веды і фарміраванне практычных уменняў). Вынікі работы павінны быць атрыманы настаўнікам у канцы ўрока. З-за немагчымасці праверыць самастойнасць выканання заданняў, а значыць, і аб’ектыўна ацаніць вучэбна-пазнавальную дзейнасць навучэнцаў, выніковы кантроль, калі гэта магчыма, лепш праводзіць афлайн. У цэлым дыстанцыйнае навучанне інфарматыцы магчыма паспяхова арганізоўваць з існуючымі электроннымі падручнікамі, анлайн-сэрвісамі і сучаснымі сродкамі сувязі.
Настаўнік гісторыі ліцэя № 2 Мінска настаўнік-метадыст Дзмітрый ДРОЖЖА:
– Вельмі важна, каб ва ўмовах дыстанцыйнага навучання ў адукацыйны працэс былі ўключаны ўсе яго ўдзельнікі, таму разнастайнасці форм дыстанцыйных зносін з навучэнцамі, педагогамі ліцэя ўдзяляецца асаблівая ўвага. З усяго арсенала форм работы, што выкарыстоўваюцца ў аддаленым рэжыме, пазнаёмлю з тымі, якія забяспечваюць выразную зваротную сувязь з навучэнцамі і дазваляюць кантраляваць узровень засваення імі ведаў. У першую чаргу, хацелася б сказаць пра магчымасць праводзіць урокі праз анлайн-платформы Skype, Duo, Hangouts, MicrosoftTeams. Іх аб’ядноўвае тое, што ва ўмовах дыстанцыйнай адукацыі можна захаваць элемент дыялогавых зносін. Сам урок можна пабудаваць так, каб на розных яго этапах навучэнцы, выконваючы заданні настаўніка, маглі адказваць вусна. Напрыклад, работа з гістарычнымі паняццямі, імёнамі, пастаноўка праблемнага пытання, складанне апорнай схемы ўрока па зададзеным узоры могуць уцягнуць у дыялог большую частку класа. Пры гэтым настаўнік можа дэманстраваць прэзентацыю, у якой заўсёды паказвае правільныя варыянты адказу. У фармаце “пытанне – адказ” можа праходзіць і першаснае замацаванне матэрыялу. У тым выпадку, калі на ўроку навучэнцы запаўняюць апорную схему, настаўнік лёгка можа гэта праверыць, папрасіўшы даслаць фота рабочай схемы праз электронны журнал (Schools.by).
Настаўнікі ліцэя знайшлі спосаб захаваць аб’ектыўнасць у ацэньванні і кантролі ведаў у сістэме анлайн. Можна выкарыстоўваць самы просты рэсурс для арганізацыі ацэньвання навучэнцаў – платформу Google Forms. Платформа дае магчымасць не толькі складаць тэставы апытальнік па пройдзенай тэме, але і абмяжоўваць час высылкі правільных адказаў. У тэставы апытальнік па дамашнім заданні лёгка ўставіць ілюстрацыю, работу з гістарычнай картай, партрэтным малюнкам, скласці пытанні на адпаведнасць, а таксама пытанні адкрытага тыпу. Акрамя гэтага, платформа Google Forms дае магчымасць складаць вузкаспецыялізаваны апытальнік па датах, вядомых гістарычных дзеячах, правяраць веданне гістарычных паняццяў і геаграфічных аб’ектаў. Для таго каб праверка засвоенага матэрыялу насіла больш глыбокі характар, можна складаць апытальнік па адпаведнай тэме да розных ілюстрацыйных крыніц інфармацыі. Гэтымі крыніцамі могуць быць агітацыйны плакат, карыкатура, фатаграфія гістарычнага дзеяча або падзеі, малюнак сучаснага аўтара або гістарычны малюнак і г. д.
Апошнім часам у сувязі з пошукам магчымых форм пераходу на анлайн-навучанне набірае папулярнасць арганізацыя заняткаў з выкарыстаннем рабочых лістоў па прадмеце. Рабочы ліст – гэта сістэма заданняў па адпаведнай тэме, якая прадугледжвае паслядоўнае іх выкананне ў працэсе работы з інфармацыяй вучэбнага дапаможніка. Рабочы ліст уяўляе сабой своеасаблівую траекторыю вучэбнай дзейнасці навучэнца. Задачамі рабочых лістоў могуць быць наступныя: развіццё чытацкай культуры навучэнца; знаходжанне ў тэксце фактаў, ключавых слоў, якія дапамагаюць структураваць змест вучэбнага матэрыялу; знаходжанне ў тэксце патрэбнай інфармацыі; развіццё ўмення самастойнага набыцця ведаў і інш.
У цяперашні час з’явілася магчымасць складаць рабочыя лісты заданняў у анлайн-рэжыме. Для гэтага існуюць сэрвісы па стварэнні інтэрактыўнага вучэбнага кантэнту. Адным з такіх сэрвісаў з’яўляюцца рабочыя лісты ў дакументах Google. Інтэрактыўны рабочы ліст можа ўключаць: элементы тэста (адкрытыя і закрытыя заданні); работу з тэкстам; праблемныя заданні з пакрокавым выкананнем; заданні на ўменне класіфікаваць, супастаўляць.
Актуальна! Зазірніце ў раздзел Дзіцячага прававога сайта «Дистанционное обучение» і даведайцеся больш аб гэтым папулярным напрамку ў навучанні.
